Problem przeĹowienia ukryty jest pod wodÄ

PrzeĹowienie jest problemem globalnym. Ryb jest coraz mniej, a droga do odtworzenia przetrzebionych zasobĂłw morskich w UE jest dĹuga i krÄta. − Unia Europejska ma szansÄ staÄ siÄ przykĹadem odpowiedzialnego zarzÄdzania zasobami morskimi dla innych regionĂłw Ĺwiata. − przekonuje Justyna Niewolewska doradca ds. ryboĹĂłwstwa dla The Pew Charitbale Trusts, Kampania na rzecz zakoĹczenia przeĹowienia w Europie pĂłĹnocno-zachodniej.

PrzeĹowienie istnieje, tylko jest sĹabo widoczny w debacie publicznej. Dlaczego? MoĹźe kwestia w tym, Ĺźe nie ma to znaczÄcego wpĹywu na nasze Ĺźycie?

Z przeĹowieniem nie jest tak jak przykĹadowo z nielegalnÄ wycinkÄ naszego ukochanego lasu – zobaczymy, Ĺźe piĹy poszĹy w ruch, podniesiemy alarm, zgĹosimy skargÄ na policjÄ. Problem przeĹowienia – nadmiernej eksploatacji zasobĂłw morskich – ukryty jest pod wodÄ. Nie jesteĹmy Ĺwiadkami Ĺamania prawa – zjawiska tzw. poĹowĂłw NNN (nielegalnych, niekontrolowanych, nieuregulowanych poĹowĂłw) gdyĹź dzieje siÄ to daleko od nas, na peĹnym morzu. Kolejna przyczyna przeĹowienia to tzw. nadmierne moce poĹowowe. Flota Unii Europejskiej przekracza od 2 do 3 razy poziom zrĂłwnowaĹźony. Dysponujemy tak wieloma, tak duĹźymi i tak doskonale wyposaĹźonymi statkami, Ĺźe jesteĹmy w stanie wyĹowiÄ wiÄcej niĹź rzeczywiĹcie jest ryb pod wodÄ. Prawdopodobnie niewiele osĂłb zdaje sobie z tego sprawÄ. JednoczeĹnie wiele ekologicznych i spoĹecznych organizacji pozarzÄdowych w caĹej Europie, w tym rĂłwnieĹź w Polsce, stara siÄ aby problem ten dotarĹ do szerszej wiadomoĹci publicznej. StarajÄ siÄ one pokazaÄ politykom i unijnym ministrom ds. ryboĹĂłwstwa, Ĺźe od zasobnoĹci mĂłrz Europy zaleĹźy caĹy europejski sektor ryboĹĂłwstwa, przyszĹoĹÄ spoĹecznoĹci lokalnych z nim zwiÄzanych oraz zaopatrzenie w ryby dla EuropejczykĂłw. PrzeĹowienie ma wpĹyw na to czy nasze dzieci i wnuki sprĂłbujÄ w swoim Ĺźyciu rĂłĹźnorodnych rybnych daĹ, jak czÄsto ryby bÄdÄ goĹciÄ na naszych stoĹach i wreszcie na samÄ cenÄ rybnych produktĂłw.

TakĹźe europejscy politycy, w tym Minister Sawicki zdajÄ siÄ nie zauwaĹźaÄ tego problemu, czego dowodem jest ustalenie limitĂłw poĹowowych dla stad Morza BaĹtyckiego na 2015 rok, ktĂłre odbiegajÄ od zaleceĹ specjalistĂłw. Czym podyktowane sÄ te decyzje?

To bardzo dobre pytanie. Z jednej strony problem przeĹowienia jak najbardziej zostaĹ przez politykĂłw zauwaĹźony. Ĺwiadczy o tym uzgodniona przez KomisjÄ EuropejskÄ, Parlament Europejski oraz RadÄ MinistrĂłw ds. Rolnictwa i RyboĹĂłwstwa, w tym Ministra Marka Sawickiego, nowa WspĂłlna Polityka RyboĹĂłwstwa, ktĂłra obowiÄzuje od 1 stycznia 2014r. NajwaĹźniejszym celem tej obowiÄzujÄcej prawnie polityki wspĂłlnotowej jest odbudowa zasobĂłw morskich poprzez zakoĹczenie przeĹowienia (odpowiednie dostosowanie wielkoĹci poĹowĂłw) do 2015r. tam gdzie to moĹźliwe, a najpĂłĹşniej do roku 2020 dla wszystkich pozostaĹych stad ryb. Mamy wiÄc czytelne ramy i przepisy, ktĂłre zobowiÄzujÄ unijnych ministrĂłw ds. ryboĹĂłwstwa do odtworzenia nadmiernie eksploatowanych stad ryb w jak najszybszym terminie. NiecaĹy miesiÄc temu, w paĹşdzierniku, odbyĹo siÄ spotkanie Rady MinistrĂłw ds. Rolnictwa i RyboĹĂłwstwa, na ktĂłrym ministrowie zadecydowali o wielkoĹciach limitĂłw poĹowowych dla Morza BaĹtyckiego. ByĹo to pierwsze posiedzenie Rady nt. limitĂłw poĹowowych od momentu obowiÄzywania zreformowanej WspĂłlnej Polityki RyboĹĂłwstwa. Niestety unijni ministrowie ds. ryboĹĂłwstwa, w tym minister Marek Sawicki wyznaczyli limity poĹowowe dla 5 z 10 stad ryb baĹtyckich powyĹźej rekomendacji naukowcĂłw, przyczyniajÄc siÄ tym samym do pogĹÄbiania problemu przeĹowienia. Dwa z tych stad to bardzo waĹźne gospodarczo stada dorsza. Ministrowie od lat ustanawiajÄ limity poĹowowe w oparciu o krĂłtkoterminowe cele – uzyskania jak najwiÄkszych poĹowĂłw w roku kolejnym – zamiast dostrzec korzyĹci pĹynÄce z odtworzenia zasobĂłw morskich w perspektywie dĹugoterminowej. W 2014 roku ministrowie ds. ryboĹĂłwstwa, w tym Minister Marek Sawicki, ustalili limity poĹowowe Ĺrednio o 35 procent powyĹźej zaleceĹ naukowcĂłw. Tymczasem respektowanie zaleceĹ specjalistĂłw reprezentujÄcych MiÄdzynarodowÄ RadÄ BadaĹ Morza – oficjalnÄ instytucjÄ doradczÄ dla Komisji Europejskiej – jest kluczowe dla przywrĂłcenia dawnego bogactwa europejskich mĂłrz.

KtĂłre stada ryb sÄ najbardziej przetrzebione? Ile czasu potrzeba, by odbudowaÄ stada do bezpiecznego poziomu?

Jest to piÄÄ stad ryb z regionu Atlantyku PĂłĹnocno- Wschodniego, dla ktĂłrych MiÄdzynarodowa Rada BadaĹ Morza proponuje zerowe limity poĹowowe. Biomasa ryb z tych stad spadĹa do tak niskiego poziomu, Ĺźe ich zdolnoĹÄ do reprodukcji jest osĹabiona. Naukowcy uznali, iĹź przy dalszym prowadzeniu poĹowĂłw samoodtwarzanie siÄ tych stad nie bÄdzie moĹźliwe. SÄ to stada: dorsz w Morzu Irlandzkim; sola w morzu Irlandzkim; dorsz w obszarze Kattegat; witlinek w Morzu Irlandzkim oraz stado molwy niebieskiej.

Czy jest to jedynie problem UE?

Niestety problem przeĹowienia ma charakter globalny. Unia Europejska ma szansÄ staÄ siÄ przykĹadem odpowiedzialnego zarzÄdzania zasobami morskimi dla innych regionĂłw Ĺwiata, jeĹli unijni ministrowie ds. ryboĹĂłwstwa bÄdÄ podejmowali coroczne decyzje w sprawie wielkoĹci limitĂłw poĹowowych zgodnie z celami obowiÄzujÄcej WspĂłlnej Polityki RyboĹĂłwstwa oraz w oparciu o rekomendacje naukowcĂłw.

Przed nami spotkanie ministrĂłw ds. ryboĹĂłwstwa, tym razem politycy bÄdÄ debatowaÄ nad losem stad ryb gĹÄbinowych i stad ryb Atlantyku i Morza PĂłĹnocnego. Jakich decyzji moĹźemy siÄ spodziewaÄ?

JuĹź 10-11 listopada odbÄdzie siÄ Rada MinistrĂłw ds. Rolnictwa i RyboĹĂłwstwa podczas ktĂłrej ministrowie zadecydujÄ o limitach poĹowowych dla stad gĹÄbinowych. Nie kaĹźdy zdaje sobie sprawÄ z tego, Ĺźe unijna flota prowadzi poĹowy rĂłwnieĹź na gĹÄbokoĹci 600 a nawet 1000 metrĂłw! W gĹÄbinach morskich panujÄ bardzo specyficzne warunki. Brak ĹwiatĹa, a w zwiÄzku z tym brak roĹlin, bardzo niskie temperatury i ograniczone ĹşrĂłdĹa pokarmu sprawiajÄ, Ĺźe te wyjÄtkowe ekosystemy zamieszkujÄ wysoko wyspecjalizowane zwierzÄta. Ponadto wiÄkszoĹÄ gatunkĂłw ryb gĹÄbinowych roĹnie powoli, pĂłĹşno osiÄga dojrzaĹoĹÄ oraz wydaje na Ĺwiat maĹo liczne potomstwo. Oznacza to, Ĺźe ryby te sÄ w sposĂłb szczegĂłlny naraĹźone na konsekwencje przeĹowienia.
Przed nami jest rĂłwnieĹź grudniowe spotkanie ministrĂłw ds. ryboĹĂłwstwa, na ktĂłrym zapadnÄ decyzje odnoĹnie limitĂłw poĹowowych dla najwiÄkszej liczby stad, najwiÄkszego akwenu - Oceanu Atlantyckiego. 15-16 grudnia unijni ministrowie, w tym Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Pan Marek Sawicki, bÄdÄ mieli okazjÄ pokazaÄ obywatelom UE, Ĺźe zaleĹźy im na przywrĂłceniu dawnego bogactwa mĂłrz Europy. Od decyzji w sprawie stad Atlantyku pĂłĹnocno-wschodniego i wĂłd przylegajÄcych, w tym Morza PĂłĹnocnego, Morza Irlandzkiego; wĂłd na zachĂłd od Szkocji i Irlandii oraz morza Celtyckiego, zaleĹźy przyszĹoĹÄ znaczÄcej czÄĹci europejskiego sektora ryboĹĂłwstwa. Apelujemy o ustanowienie takich wielkoĹci limitĂłw poĹowowych dla stad gĹÄbinowych i stad Atlantyku pĂłĹnocno-wschodniego, ktĂłre bÄdÄ zgodne z rekomendacjami naukowcĂłw z oficjalnych instytucji doradczych UE oraz przyczyniaĹy siÄ do osiÄgniÄcia najwaĹźniejszego celu WspĂłlnej Polityki RyboĹĂłwstwa jakim jest odtworzenie zasobĂłw morskich do zrĂłwnowaĹźonych poziomĂłw.

Poza politykÄ sÄ jeszcze konsumenci, ktĂłrzy wyznaczajÄ trendy. Gdzie moĹźemy znaleĹşÄ informacje na temat przeĹowienia?

Wszystkich, ktĂłrym zaleĹźy na zdrowych, zasobnych w ryby ekosystemach morskich, zachÄcam rĂłwnieĹź bardzo do przyĹÄczenia siÄ do Kampanii na rzecz zakoĹczenia przeĹowienia w Europie pĂłĹnocno-zachodniej – Ending Overfishing in Northwestern Europe Campaign. Wszystkie informacje znajdÄ PaĹstwo na stronie internetowej Kampanii: pewtrusts.org/endeuoverfishing

DziÄkujÄ za rozmowÄ

Justyna Niewolewska – Kampania na rzecz zakoĹczenia przeĹowienia w Europie pĂłĹnocno-zachodniej (Ending Overfishing in Northwestern Europe Campaign), doradca ds. ryboĹĂłwstwa dla The Pew Charitable Trusts.